Orta Asya Türk Tarihi

Orta Asya Türk Tarihi

Türklerin Tarih Sahnesine Çıkışı

Tarihin en eski ve devamlı topluluklarından olan Türkler, yaklaşık dört bin yıllık
geçmişleri boyunca Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarında birçok devletler kurdular.
Türklerin ilk yurdu Orta Asya’dır. Orta Asya coğrafyasında bozkır iklimine bağlı olarak
gelişen Türk Kültürüne atlı göçebe kültürü adı verilmektedir.
Türkler Orta Asya’dan batıya( Anadolu, Filistin, Mısır ve Mezopotamya’ya) güneye Çin
ve Hindistan’a kuzeye Sibirya Bölgesi’ne göç ederek yerleştiler.
Büyük göç adı verilen bu göç sonrasında çeşitli devletler kurdular. Bunlar:

Asya ( Büyük ) Hun Devleti
1- Kuzey Hunları,
2- Güney Hunları

Kavimler Göçü( 375) sonrası kurulan devletler

1- Asya’da kurulan devletler
a) Göktürk Devleti
b) II. Göktürk Devleti
c) Uygur Devleti

2- Avrupa’da kurulan devletler
a) Avrupa Hun Devleti

Asya ( Büyük ) Hun Devleti
• Bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır.
• Çin’e akınlar düzenledikleri için Çin İmparatoru Çin Seddi’ni yaptırdı.
• Türk kavimlerini bir bayrak altında toplayan hükümdar Mete’dir.
• Mete’den sonra imparatorluk Kuzey ve Güney Hunları diye ikiye ayrıdlı ve
zaman içerisinde Çin egemenliğine girdi.

Kavimler Göçü
Hunlar, IV. yüzyılın sonlarına doğru Karadeniz’in kuzeyinden batıya doğru ilerlemeye
başladılar. Karadeniz’in kuzeyinde bulunan ve Romalılar tarafından barbar olarak
adlandırılan kavimleri göçe zorladılar. Bu olaya Kavimler Göçü denmektedir.

Kavimler Göçünün sonuçları:
1- Avrupa’ya gelen kavimler yerli halkla kaynaşarak bugünkü Avrupa milletlerinin
temellerini attılar.
2- Roma İmparatorluğu, 395’de ikiye ayrıldı. 476’da Batı Roma İmparatorluğu
yıkıldı.
3- Avrupa’da Feodalite denen yönetim biçimi ortaya çıktı.
4- İkçağ sona erdi Ortaçağ başladı.

Avrupa Hun Devleti
*Avrupa’ya gelen Hunlar tarafından kuruldu.
*En parlak dönemleri hükümdar Attila dönemidir.
*Attila sonrasında devletin bütünlüğü korunamadı.

Göktürk Devleti
*IV. yüzyılda Bumin Kağan önderliğinde kuruldu.
*İç karışıklıklar nedeni ve Çin kuşatmasından Doğu ve Batı diye ikiye ayrıldı. Bu iki
devlet sonra Çin egemenliğine girdi.

II. Göktürk ( Kutluk Devleti)
*Çin egemenliğinde yaşayan Göktürkler 682’de Kutluk Kağan önderliğinde
ayaklanarak bağımsız oldular.
*En güçlü hükümdarları Bilge kağan ve Kül Tegindir. Bu dönemde deneyimli vezir
Tonyukuk’un da önemli rolü vardır.
* Tonyukuk, Kül Tegin ve Bilge Kağan için ölümlerinden sonra Orhun Kitabeleri
dikilmiştir.
*Bu devlet Uygurlar tarafından yıkıldı.

Uygurlar
*744’de kuruldu.
* Mani ve Buda dinlerini kabul ettiler.
* Kırgızlar tarafından yıkıldı.
* Yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudurlar.

Orta Asya Türk Devletlerinde Kültür ve Uygarlık

Devlet Yönetimi
• Devletin başında han, kağan, hakan gibi unvanlar taşıyan hükümdar bulunurdu.
• Hükümdarlara Gök- Tanrı tarafından devleti yönetme yetkisi verildiğine inanılır
ve buna kut adı verilirdi.
• Hatun denilen hükümdar eşi devlet yönetimine katılırdı.
• Devlet, ordu ve ekonomi ile ilgili kararlar Kurultay(toy) denilen danışma
nitelikli mecliste alınırdı.