Felsefe-Bilim İlişkisi

Felsefe-Bilim İlişkisi

Felsefe bilimle çeşitli ortak özellikler
paylaşır: a) Her ikisi de genel olarak akıl adına konuşurlar ve
kendilerini akla dayanan gerçeklerle haklı kılmaya çalışırlar; b) her
ikisi de kavram ve soyutlamalar kullanarak ilke ve yasalara varmak
isterler, genellemeler yaparlar.

Öte yandan onlar arasındaki
farklılıkları da şu genel başlıklar altında toplamak mümkündür: a)
Bilimin kavram ve soyutlamaları felsefeninkilere göre daha az geneldir
ve özel alanları konu alır; b) felsefenin hem olguları hem de degerleri
ele almasına karşılık bilim ancak olgularla veya ancak bir olgu olarak
degerlerle ilgilenir (insan bilimleri veya sosyal bilimler); degerler,
anlamlar, idealler, erekler böyle olmaları bakımından bilimin konusu
olmazlar. Daha basit bir degişle bilim ele aldıgı konular üzerinde iyi,
kötü, dogru, yanlış, haklı, haksız vb. türünden deger hükümleri
veremez, onlara erekler, idealler, anlamlar yükleyemez; c) bilimin
önermelerinin dogrulanabilmelerine (tahkik edilme, verification)
karşılık felsefenin önermeleri dar anlamda dogrulanamazlar. Bilime
dayanarak hesaplamalar yapıp öndeyilerde (prediction) bulunma imkânına
sahip olmamıza karşılık felsefede böyle bir şey söz konusu degildir; d)
bilimsel araştırma ve buluşlar yapma yöntem ve usullerin belli ve
ögretilebilir olmalarına karşılık felsefenin filozof tarafından bile
üzerinde uzlaşılan belli ve standart bir araştırma, düşünme yöntemi
belli degildir. Degim yerindeyse her filozofun kendine has bir felsefe
yapma yöntemi vardır. Bu durum Kant'ın "felsefe degil, felsefe yapmak
ögrenilebilir" yönündeki ünlü sözünün dogru olmakla birlikte felsefe
yapmayı ögrenmenin, bilim yapmayı ögrenmekten çok daha zor oldugu
konusunda bizi uyarmalıdır. e) bilime dayanarak bilimin uygulaması olan
teknolojiler yaratabilmesine karşılık felsefede yine böyle bir imkân
mevcut degildir. Felsefe bir düşünme (nazar, theoria) ve eylemdir
(amel, praksis), bir yapma, meydana getirme (sanat, tekhne) degildir.
Dolayısıyla ondan bilimden oldugu gibi bir teknigin, teknolojinin,
sanatın, sanayinin çıkması mümkün degildir.

Sonuç olarak felsefe
bilim degildir ve felsefede bilimde oldugundan daha büyük ölçüde
"yaratıcı zekâ"ya, bilgi birikimine, seziş ve duyuşlara ihtiyaç
oldugundan söz edilebilir.