Talas Savaşı

Talas Savaşı (Zaferi)

İlk müttefik Türk ve İslam orduları ile Çin ordusu arasında yapılan
meydan savaşı. İslamiyet'i henüz kabul etmeyen Türklerin, Orta Asya’da
İslâm dînini tanıtıp yayan Araplarla birlikte, Çinlilere karşı,
Talas’ta yaptıkları bu savaş, sebep ve sonuçları bakımından çok
önemlidir.

Göktürk İmparatorluğu'nu yıkmış olan Çin’in başındaki Tang Sülâlesi
(618-906) devrinde İmparator Hivang-Çang (713-755), Türk
Hanoğulları’nın hâkimiyetindeki Şaş/Taşkent şehrini ele geçirmek
istedi. Bu gayeyle Taşkent Seferine çıkan Kuça Valisi Kao Sien-tche çok
geçmeden Taşkent hükümdarı Bagatur-tudun’u esir alarak Çin İmparatoruna
gönderdi.

Bagatur-tudun’un öldürülmesi üzerine oğlu Tüen-en, başta Karluklar
olmak üzere bölgedeki Türk boylarını Çin’e karşı birlikte harekete
çağırdı. Ancak Göktürklerin yıkılmasından sonra henüz birliğini
kuramamış olan Türkler, Çin kuvvetleriyle tek başlarına mücadele
edemeyeceklerini bildikleri için Abbasîlerden yardım istediler. Ziyad
bin Sâlih kumandasında gelen İslam ordusu, yardımcı Türk kuvvetleriyle
birleşti. Bunu haber alan Çin komutanı Kao Sien-tche de 100 000 kişilik
orduyla, Talas şehrine geldi ve burada müttefik kuvvetlerle karşılaştı.
751 yılı Temmuzunda başlayan savaş, pek şiddetli bir şekilde beş gün
devam etti. Savaşın son gününde Çin kuvvetlerinin arkasına sarkan
Karluklar, düşmana ağır bir darbe indirdiler. Kao Sien-tche az bir
kuvvetle canını zor kurtarabildi. Savaşta Çinliler, elli bin ölü ve
yirmi bin esir verdiler.

Talas Meydan Muharebesinin zaferle neticelenmesi; Türk, Çin, İslam ve
dünya tarihiyle medeniyetinde çok önemli tesirler bıraktı. Çinliler
Talas yenilgisinden sonra 20. yüzyıla kadar, Tanrı Dağları (Tiyenşan)
batısına geçemediler. Batı Türkistan, Çin tehlikesinden kurtuldu.

Karluklar, Talas Zaferinden on beş yıl sonra, 766 tarihinde, Tanrı
Dağları batısında ve Çu Irmağı boylarında müstakil Türk devleti
kurdular. Türkistan’daki Kamlık (Şamanlık), Buda ve Mani dinlerindeki
yerli ve göçebe Türklerle Müslümanlar arasında, serbest ticaret,
dostluk ve iyi münasebetler başladı. Türkler, Müslümanlarla tanışıp,
İslam dînini yakından tanıma imkânına kavuştular. İslam dîninin üstün
esasları, mütekâmil hâli, buralardaki Türklerin İslamiyet'i
benimsemelerine sebep oldu. İslam medeniyet dairesine, Orta Asya’da,
binlerce Türk girdi.

Türkler, kâğıt yapmasını Araplara öğretti. Semerkand’daki
imalathânelerde yapılan ipekten kâğıtlar, Orta Doğu ve Akdeniz’e
yayıldı. Müslüman Araplar, hakimiyetlerindeki bölgelerden öğrendikleri
kâğıdı imal ederek medeniyetin bütün dünyada hızla yayılmasına hizmet
ettiler