Atatürk'ün İlk Meclis Konusması

Muhterem Milletvekilleri

Bugün içinde bulunduğumuz vaziyeti, Meclisi alinizin nazarında
tamamiyle tecilli ettirebilmek iin bazı beyanatta bulunmak istiyorum.
Vukubulacak maruzatım bir kaç devreye ayrılabilir. Birincisi,
Mütereke'den Erzurum Kongresi'ne kadar geçen zaman zarfındaki ahvele
dairdir. İkincisi, Erzurum Kongresin'den 16 Mart tarihine kadar, yani
İstanbul'un düşmanlar tarafından işgal edildiği güne kadar; üçüncü
safhası da 16 marttan bu dakikaya kadar olan ahvale dair olacaktır.

Maruzatım bir takım vesaike müstenittir ki müsaade buyururlarsa o
vesaiki icip ettikçe burada okuyacağım. Yalnız birinci safhaya ait
olacak maruzatım belki biraz şahsi olacaktır. Fakat vaziyeti tamamiyle
tenvir edebilmek için ondan bahsetmeyi lüzum görüyorum.

Malümu alileridir ki Ahmet İzzet Paşa hükümeti miliyetler esasına
müstenit adilane bir sulha nail olmak emeliyle müterekeye talip oldu.
İstiklal uğrunda namus ve şahametle dögüşen milletimiz 30
Teşrinievevlet 1334 tarihinde imza olunan müterekaname ahkamı bir
tarafa bırakıldı. Gün geçtikçe artan bir şiddetle, hukukı saltanat
haysiyeti hükümet, izzeti nefsi millimiz tadiyata uğradı. Heyeti
itilafiyeden gördükleri tevvik ve fiili himaye sayesinde taabi
osmaniyeden olan anasırı gayri müslime her yerde küstahane tecavize
başladılar. Meclisi Mebusan'ın feshi, kuvvetini milletten almayan
hükümetimerkeziyenin sık sık değişmesi ve halkın vicdanından doğan
milli birlik uğrundaki teşebbüsatın maalesef ihtirasatı siyasiyeye
kurban edilmesi yüzünden aleme karşı mevcudiyeti milliyemiz ihsas
edilemedi.

Ecnebi kuvvetlerinin işgali altında inleyen payitahtımızda kan ağlayan
bilumum erbabı hamiyet, münevveranı millet ve din ve devlete hizmetleri
mesbuk zevatı aliye,makamı hilafet ve saltanatın ve istiklali millinin
bu hatarnak vaziyeten kurtarılması ancak vicdaenı miliden doğan
birliğin azmu iradeine müftekir bulunduğuna iman getirdiler. Fakat
İstanbul'un tahti tazyikve muhasarada bulunan muhittinde icabatı
hamiyeti ifaya maddeten imkan kalmamıştır. İşte bu bırada idi ki
Anadolu'ya mülki ve askeri hususatla muvazzaf olmak üzere ordu
müfettişliğine tayin edildim. Bu teveccühü din ve millete hizmet etmek
için en büyür bir mazhariyeti ilahiye addeyledim.

Vicdanı millinin iradei aliyesine tabi olarak mileti müstakil,
vatanımızı masum görünceye kadar çalışmak ahdiyle 16 Mayıs 1335 günü
Dersaadet'I terk eyledim. Samsun'da işe başladım.

İlk düşündüğüm, memleketimizde aşayişinistikrarına kendi vasaitimiz ile
muktedir bulunduğumzu görmek oldu. Esasen Canik livasının vaziyeti
hususiyesi de bu bapta en seri davranmayı müstelzim bulunmakta idi.
Filhakika Rumların hakimiyetini ve İslam unsurunun esaretini istihdaf
eden ve Atina ve Dersaneadet komiteleri tarafından idare olunan Pontus
hükümeti amali, Karadeniz sahi.li ile kısmen Amasya ve Tokat'ın şimal
kazalarında mukim Osmanlı Rumlarının hayalhanelerini çılgınca
bürümüştü. İttihaz olunan tedabir sayesinde muvaffakıyetli netayic
istihsal edildi. Fakat ittihaz olunan tedabir ve muvaffakıyet, yalnız
Pontus havalisine ait ve mevzii idi. Halbuki hergin haksızlıklarını
arttıran İtilaf Devletlerine mevcudiyeti milliyetimizi siyaseten isbat
etmek ve fiili tecavüzler karşısında milletin inamus ve istiklalini
bilfiil müdafaa etmek pek mühimdi. Esasen şarkta ve garpta henem
memleketimizin her tarafında müdafaa ve muhafazai hakuki millet ve
memleket için cemiyetler teşkil edilmişti. Bu cemiyetler düşmanların
esaret boyunduruğuna girmemek kastiyle milli vicdanın azim ve
iradesindendoğmuş yegane tetkilat idi. Bu sıralarda idi ki, mumum
belediye riyasetlerine, Dersaadet'te İngiliz Muhipler Cemiyeti teşekkül
ettiği ve her tarafta bu Cemiyete iştirak ile İngiltere müzaheretinin
talep edilmesi lüzumu hakkında Sait Molla imzasıyla bir telgraf geldi.
Bu meselede Hükümetin alakasının derecesini anlamak için sadrazam olan
Ferit Paşa'dan keyfiyeti istilam ettim. Hiç bir cevap alamadım.
Kendisinin eşhası meçhule tarafından böyle gayrı muttarit ve muhtelif
siyasi maceralara teveccühündeki teşebbüsatın azim fekaletlere sebep
olacağını takdir eden milet Sait Molla'nın tebliğine havalei sem'I
itibar etmedi. Binlerce tecavüz ve haksızlılar altında inleyen ve İzmir
vakayı feciası karşısında kan ağlayan millet, hükümeti merkeziye ve
İtilaf Devletleri mümessillerinden ağlayarak istimdat ve istidayı hak
ederken,müteaddit beledeyi riyasetleri ve birçok Müdafaai Hukuki
Milliye cemiyetleri mariftiyle aldığım telgrafnamelerde hakkımda itimat
beyan olunarak benden bu hususta hizmet ve fedakarlık talep ediliyordu.

Hayat ve şahsiyetim kendi malı olan necip ve mazlum milletimizin bu
haklı talebi üzerine artık benim için en mukaddes vazife, iradei
milliyeye mutavaatı her şeyin fevkinde görmekti. Bunun üzeirne yaptığım
bir tamimle kat'I sözümü verdim. İşbu tamimin son cümleleri tuydu.

Geçirdiğimiz şu hayat ve memat günlerinde umum miletçe her taraftaki
amal ve tezahürat ile temine azmedilen istiklali millimiz uğrunda bütün
mevcudiyetimle çalıştığımı temin eylerim. Bu emeli mukaddes uğrunda
miletle beraber nihayete kadar çalışacağımı da mukaddesatım namına söz
veririm.