Şöhret

Şöhret
Diğeriyle ilişkinin temel süreçleri çerçevesinde ortaya atılan şöhret
(reputation) kavramı, bir topluluğun, bir birey hakkındaki yargısı
olarak tanımlanabilir. Söz konusu birey her zaman olmasa da çoğu zaman
bu topluluğun üyesidir; yargıya gelince, çoğu kez doğrudan gözlem
sonucu değil, diğerleri tarafından ve sözel yollardan aktarılan
verilere dayanır. Toplulukta meşhur kişiler, başka bir topluluk üyesi
veya tarihsel-mitolojik kahramanlar (Robin Hood, Jeanne d'Arc, vb.)
olabilir.

Şöhret, bir toplulukta kişiler arası iletişim sürecinde oluşur. Günlük
yaşamda diğerleri hakkındaki enformasyonlarımız onları gözleme, onlarla
konuşma, onlar hakkında başkalarının gözlemleri gibi çeşitli
kanallardan beslenir ve tüm bunlar, genellikle kısa, şematik yargılar
haline dönüşür. Bu yargılar, söz konusu bir kişinin yaptıklarından
ziyade sürekli/kalıcı karakter özellikleri (namussuz, gözükara,
becerikli gibi) üzerinde odaklaşır.

Bu yargılar (ve dayandıkları veriler) diğerleri tarafından
paylaşıldığında, kişiler arası iletişime konu olurlar; herkes
değerlendirmelerini karşılaştırır, sonuçlarını test eder, birbirini
etkiler. Bu sosyal süreçlerin sonunda, herkesin hemfikir olduğu
noktalar, aynı temsile sahip olduğu karakter özellikleri birbiriyle
bütünleşir ve hakkında konuşulan kişi meşhur olur.

Sosyal psikologlara (Emler, 1994) göre şöhret, her şeyden önce çeşitli
insanî niteliklere ilişkindir (İyi ekmek yapan bir fırıncı, usta bir iz
sürücü, vb.) Bu nitelikler çoğu kez topluluk açısından önemlidirler.
Söz konusu bir nitelik ne kadar önemli algılanırsa, kişinin şöhreti de
o ölçüde büyür. Ayrıca kişinin doğrudan ve kolayca gözlenebilen
niteliklerinden (dışadönüklük, sıcak kanlılık) ziyade daha çok gözlem
gerektiren nitelikleri (cesaret, cömertlik) şöhrete daha uygundur. Yine
bu hususla ilgili olarak şöhret, sık görülen niteliklerden ziyade nadir
görülen nitelikler etrafında oluşur.