Osilaskop Kullanımına Ait Temel Bilgile
1 sayfadaki 1 sayfası
Osilaskop Kullanımına Ait Temel Bilgile
tarafından FaTaL Perş. Ekim 30, 2008 11:56 pm
OSİLOSKOP KULLANIMINA AİT TEMEL BİLGİLER
Elektriksel işaretlerin ölçülüp değerlendirilmesinde kullanılan aletler
içinde en geniş ölçüm olanaklarına sahip olan osiloskop, işaretin dalga
şeklinin, frekansının ve genliğinin aynı anda belirlenebilmesini sağlar.
Çalışması, hareket halindeki elektronların yörüngelerinin bir elektrik
alan içerisinden geçerken sapmaları temel prensibine dayanır. Katod
ışın tüpündeki saptırma plakaları adı verilen düzlemsel levhalara uygun
potansiyellerde gerilimler uygulanarak oluşturulan elektrik alanlar,
plakalar arasından geçen elektronları (elektron demetini) saptırarak
fosfor ekrana çarptığı noktanın yerini değiştirir. Bu noktanın konumu
saptırma plakalarına uygulanan gerilimin ani değeri ve dalga şekline
bağlı olarak değişecek ve ekranda ışıklı bir çizgi oluşacaktır.
Osiloskop devreye daima paralel bağlanır. Çok yüksek olan iç direnci
nedeniyle seri bağlanması halinde ölçüm yapılmak istenen devreden akım
akmasını engelleyecektir. Akım dalga şekillerini incelemek için akımın
aktığı devreye küçük değerli bir direnç (ölçüm direnci, şönt direnç)
seri bağlanarak uçlarında düşen gerilimin dalga şekli incelenir. Bir
omik dirençte içinden akan akım ve uçlarında düşen gerilimin dalga
şekilleri ve fazlarının aynı oldukları göz önüne alınarak ve ohm kanunu
gereği V=I.R bağıntısı da göz önünde tutularak akım incelenir. Dikkat
edilmesi gereken nokta, kullanılan direncin değerinin devre akımını çok
fazla sınırlamayacak kadar küçük seçilmesi (genellikle akıma bağlı
olarak 10 ile 200 miliohm arası) ve gücünün bu akıma dayanabilecek
kadar büyük olmasıdır.
Osiloskop çalıştırıldıktan sonra bir kaç dakika ısınması beklenir. Bu
esnada timebase komütatorünün ortalarda bir konumda (örneğin 5mS/div)
olması iyi olur. Eğer bu sürenin sonunda ekranda ışıklı çizgi
belirmediyse;
Parlaklık (Intensity) potansiyometresi yeterince açık değildir. Saat
yönüne tam turunun 3/4 ü kadar çevrilmelidir. Çizgi belirdikten sonra
parlaklık yine bu düğme yardımı ile istenilen şekilde ayarlanabilir.
Hala çizgi belirmediyse;
Xpos ve Ypos düğmeleri ile oynanarak çizgi ekran üzerine düşürülmeye çalışılır. Sonuç olumsuzsa;
AT/NORM TRIGGER anahtarı AT konumuna getirilir ve yukarıdaki işlemler tekrarlanır.
Işıklı çizginin parlaklığı ayarlandıktan sonra gerekiyorsa netliği de FOCUS düğmesi yardımıyla sağlanır.
PROP
Kompanzasyon
ayar vidası
Işıklı çizgi ekranda belirdikten sonra Y INPUT girişine (osiloskop çok
kanallı ise Y1 girişine) bir prob takılır. Günümüzde bütün problarda
BNC tipi konnektörler (fişler) kullanılmaktadır. Bu fişler yerlerine
oturtulduktan sonra dış taraflarındaki hareketli kısım saat yönünde bir
miktar çevrilerek kilitlenir. Problar X1, X10 ve X100 olmak üzere
birkaç çeşittir. Bir prob üzerindeki bir anahtar yardımı ile hem X1 hem
de X10 özelliği gösterebilir. X1 tipi problarda ölçülen işaret olduğu
gibi osiloskoba uygulanır. X10 ve X100 tipleri ise sırasıyla işareti 10
ve 100 kez zayıflatıp osiloskoba gönderir. X10 veya X100 tipi bir prob
kullanılmadan önce aşağıdaki şekilde kompanze edilmelidir.
Prob, osiloskop üzerindeki kare dalga üretecine bağlanır ve üzerindeki
ayar vidası, ekranda köşeleri düzgün bir kare dalga görülene kadar
çevrilir. Bu işlemden sonra hatasız bir ölçüm yapmak mümkündür. X1 tipi
probların bu işleme ihtiyacı yoktur.
AYARSIZ
AYARSIZ
AYARLI
Osiloskopla Gerilim Ölçülmesi
Ekrandaki işaretin genliği Y (düşey) ekseninde ölçülür. Genlik, ilk
önce ekran üzerindeki kareler cinsinden belirlenir. Daha sonra
VOLTS/DIV giriş zayıflatıcısı komütatörünün üzerindeki işaretin
gösterdiği değer ile kare sayısı çarpılarak gerilimin gerçek değeri
belirlenir. Bu esnada eğer varsa kesintisiz genlik ayar düğmesi "cal"
konumunda veya saat istikametinin tersi yönünde en sona kadar çevrilmiş
olmalıdır. Eğer zayıflatıcılı ( X10 veya X100) bir prob kullanılıyorsa
zayıflatma katsayısı da hesaba katılmalıdır. Osiloskobun hassasiyeti
VOLTS/DIV komutatörünü saat yönünde çevirerek arttırılır.
Osiloskopla Frekans Ölçülmesi
Modern osiloskoplarda frekans yerine periyod ölçülmektedir. Periyod
ölçümleri X (yatay) ekseninde yapılır. Dalga şeklinin bir periyodunun X
ekseni yönündeki uzunluğu kareler sayılarak belirlenir. Daha sonra
TIMEBASE komutatörünün gösterdiği değer (S/div, mS/div ya da m S/div)
ile kare sayısı çarpılarak işaretin periyodu belirlenir. Eğer varsa
kesintisiz TIMEBASE ayar düğmesi "cal" konumunda veya saat
istikametinin tersi yönünde en sona kadar çevrilmiş olmalıdır.
Kullanılan prob (X1, X10 veya X100) zaman ölçümlerini etkilemez.
Not: Kullanılan fotoğraflar tek bir osiloskoba ait olmasına rağmen sözü
edilen düğme,anahtar ve problar bütün marka ve model osiloskoplar için
geçerlidir
Elektriksel işaretlerin ölçülüp değerlendirilmesinde kullanılan aletler
içinde en geniş ölçüm olanaklarına sahip olan osiloskop, işaretin dalga
şeklinin, frekansının ve genliğinin aynı anda belirlenebilmesini sağlar.
Çalışması, hareket halindeki elektronların yörüngelerinin bir elektrik
alan içerisinden geçerken sapmaları temel prensibine dayanır. Katod
ışın tüpündeki saptırma plakaları adı verilen düzlemsel levhalara uygun
potansiyellerde gerilimler uygulanarak oluşturulan elektrik alanlar,
plakalar arasından geçen elektronları (elektron demetini) saptırarak
fosfor ekrana çarptığı noktanın yerini değiştirir. Bu noktanın konumu
saptırma plakalarına uygulanan gerilimin ani değeri ve dalga şekline
bağlı olarak değişecek ve ekranda ışıklı bir çizgi oluşacaktır.
Osiloskop devreye daima paralel bağlanır. Çok yüksek olan iç direnci
nedeniyle seri bağlanması halinde ölçüm yapılmak istenen devreden akım
akmasını engelleyecektir. Akım dalga şekillerini incelemek için akımın
aktığı devreye küçük değerli bir direnç (ölçüm direnci, şönt direnç)
seri bağlanarak uçlarında düşen gerilimin dalga şekli incelenir. Bir
omik dirençte içinden akan akım ve uçlarında düşen gerilimin dalga
şekilleri ve fazlarının aynı oldukları göz önüne alınarak ve ohm kanunu
gereği V=I.R bağıntısı da göz önünde tutularak akım incelenir. Dikkat
edilmesi gereken nokta, kullanılan direncin değerinin devre akımını çok
fazla sınırlamayacak kadar küçük seçilmesi (genellikle akıma bağlı
olarak 10 ile 200 miliohm arası) ve gücünün bu akıma dayanabilecek
kadar büyük olmasıdır.
Osiloskop çalıştırıldıktan sonra bir kaç dakika ısınması beklenir. Bu
esnada timebase komütatorünün ortalarda bir konumda (örneğin 5mS/div)
olması iyi olur. Eğer bu sürenin sonunda ekranda ışıklı çizgi
belirmediyse;
Parlaklık (Intensity) potansiyometresi yeterince açık değildir. Saat
yönüne tam turunun 3/4 ü kadar çevrilmelidir. Çizgi belirdikten sonra
parlaklık yine bu düğme yardımı ile istenilen şekilde ayarlanabilir.
Hala çizgi belirmediyse;
Xpos ve Ypos düğmeleri ile oynanarak çizgi ekran üzerine düşürülmeye çalışılır. Sonuç olumsuzsa;
AT/NORM TRIGGER anahtarı AT konumuna getirilir ve yukarıdaki işlemler tekrarlanır.
Işıklı çizginin parlaklığı ayarlandıktan sonra gerekiyorsa netliği de FOCUS düğmesi yardımıyla sağlanır.
PROPKompanzasyon
ayar vidası
Işıklı çizgi ekranda belirdikten sonra Y INPUT girişine (osiloskop çok
kanallı ise Y1 girişine) bir prob takılır. Günümüzde bütün problarda
BNC tipi konnektörler (fişler) kullanılmaktadır. Bu fişler yerlerine
oturtulduktan sonra dış taraflarındaki hareketli kısım saat yönünde bir
miktar çevrilerek kilitlenir. Problar X1, X10 ve X100 olmak üzere
birkaç çeşittir. Bir prob üzerindeki bir anahtar yardımı ile hem X1 hem
de X10 özelliği gösterebilir. X1 tipi problarda ölçülen işaret olduğu
gibi osiloskoba uygulanır. X10 ve X100 tipleri ise sırasıyla işareti 10
ve 100 kez zayıflatıp osiloskoba gönderir. X10 veya X100 tipi bir prob
kullanılmadan önce aşağıdaki şekilde kompanze edilmelidir.
Prob, osiloskop üzerindeki kare dalga üretecine bağlanır ve üzerindeki
ayar vidası, ekranda köşeleri düzgün bir kare dalga görülene kadar
çevrilir. Bu işlemden sonra hatasız bir ölçüm yapmak mümkündür. X1 tipi
probların bu işleme ihtiyacı yoktur.
AYARSIZAYARSIZAYARLIOsiloskopla Gerilim Ölçülmesi
Ekrandaki işaretin genliği Y (düşey) ekseninde ölçülür. Genlik, ilk
önce ekran üzerindeki kareler cinsinden belirlenir. Daha sonra
VOLTS/DIV giriş zayıflatıcısı komütatörünün üzerindeki işaretin
gösterdiği değer ile kare sayısı çarpılarak gerilimin gerçek değeri
belirlenir. Bu esnada eğer varsa kesintisiz genlik ayar düğmesi "cal"
konumunda veya saat istikametinin tersi yönünde en sona kadar çevrilmiş
olmalıdır. Eğer zayıflatıcılı ( X10 veya X100) bir prob kullanılıyorsa
zayıflatma katsayısı da hesaba katılmalıdır. Osiloskobun hassasiyeti
VOLTS/DIV komutatörünü saat yönünde çevirerek arttırılır.
Osiloskopla Frekans Ölçülmesi
Modern osiloskoplarda frekans yerine periyod ölçülmektedir. Periyod
ölçümleri X (yatay) ekseninde yapılır. Dalga şeklinin bir periyodunun X
ekseni yönündeki uzunluğu kareler sayılarak belirlenir. Daha sonra
TIMEBASE komutatörünün gösterdiği değer (S/div, mS/div ya da m S/div)
ile kare sayısı çarpılarak işaretin periyodu belirlenir. Eğer varsa
kesintisiz TIMEBASE ayar düğmesi "cal" konumunda veya saat
istikametinin tersi yönünde en sona kadar çevrilmiş olmalıdır.
Kullanılan prob (X1, X10 veya X100) zaman ölçümlerini etkilemez.
Not: Kullanılan fotoğraflar tek bir osiloskoba ait olmasına rağmen sözü
edilen düğme,anahtar ve problar bütün marka ve model osiloskoplar için
geçerlidir
FaTaL- Yönetici
-
Mesaj Sayısı : 2005
Yaş : 30
Nerden : Geldik Bu Dünyaya!!!
İş/Hobiler : Web & 3D Tasarım
Lakap : FaTaL / FeDo
Ruh Hali :
Rep : 945
Kayıt tarihi : 06/02/08 -
1 sayfadaki 1 sayfası
Bu forumun müsaadesi var:
Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz
